cccc

Nauðganahátíðin í Eyjum

Stórfurðulegt viðhorf Páls Scheving, formanns "Þjóðhátíðarnefndar", til nauðgana og Stígamóta hefur vakið verðskuldað umtal og dregið athygli almennings að þeim hugsunarhætti sem ræður ríkjum meðal skipuleggjenda fylleríissamkomu sem haldin er hverja verslunarmannahelgi í Vestmannaeyjum. Páll hélt því fram á borgarafundi í Vestmannaeyjum að nærvera Stígamóta á þessari "Þjóðhátíð" gæti með einhverjum hætti fjölgað nauðgunum á hátiðinni, eða gert þær alvarlegri. DV:

Páll [sagði] að nærvera samtakanna á Þjóðhátíð í Eyjum magnaði upp þann vanda sem nauðganir eru á útihátíðinni. Páll var á fundinum spurður hvers vegna Stígamót hefðu ekki aðstöðu á þjóðhátíðarsvæðinu.

„Það er þannig að þar sem þær hafa birst er eins og vandamálið hafi stækkað. Það er ljótt að segja það, en ég segi það samt, það er eins og samtökin nærist á því að vandamálið sé til staðar og það reyni frekar að ýta undir það heldur en hitt. Vandamálin eru alltaf miklu fleiri og stærri þegar Stígamót eru á staðnum," sagði hann.

Heimskulegri ummæli um kynferðisbrot hef ég ekki lesið lengi. Og maðurinn er svo forhertur í heimsku sinni að hann lýsir því keikur yfir að það barasta hvarfli ekki að sér að biðjast afsökunar. Slík afsökunarbeiðni væri hreinlega svik við allt samfélag Vestmannaeyja. Í samtali við DV segir Páll Scheving:

Ég get ekki vikið frá bæjarbúum og þjóðhátíðinni sem slíkri og beðist afsökunar eins og krafan er allstaðar án þess að það sé skoðað hvað er að baki ummælunum.

Og hvað býr að baki þessum ummælum? Eyjafréttir hafa tekið málið og forsögu þess saman, og virðast þeirrar skoðunar að það sé aumingja Páll sem sé fórnarlambið:

Þessi ummæli Páls, sem situr eftir ærulaus fyrir það eitt að segja sannleikann...

Hvorki meira né minna! Og hver er sannleikurinn í þessu máli, að mati Ómars Garðarssonar, ritstjóra Eyjafrétta? Næsta setning á undan er þessi tilvitnun í Pál Scheving:

Það er ljótt að segja það, en ég segi það samt, það er eins og samtökin nærist á því að vandamálið sé til staðar og þau reyni frekar að ýta undir það heldur en hitt.

Semsagt: Páll segir að Stígamót leitist beinlínis við að fjölga nauðgunum og gera kynferðisbrot alvarlegri. Væntanlega með því að ljúga upp nauðgunum? Hvetja konur til að saka saklausa menn um að nauðga sér? Eða með því að hvetja karlmenn til að nauðga konum? Það kemur ekki fram, en Ómar Garðarsson, ritstjóri Eyjafrétta, er engu að síður þeirrar skoðunar að Páll hafi sagt "sannleikann" um lygaáróður Stígamóta...

Ef langhundur ritstjóra Eyjafrétta um þetta mál er lesinn sést að rót vandans er sá að fyrir 17 árum síðan vöktu Stígamót athygli á því að nauðganir væru alvarlegra vandamál á fylleríishátí Eyjamanna en fólk gerði sér grein fyrir. Tölur Stígamótakvenna um fjölda nauðgana stemmdu ekki við tölur sem lögregla hafði og Eyjamönnum varð ægilega misboðið að Stígamótakonur drægju of dökka mynd af nauðgunum á þeirra árlegu fylleríishátíð. Og einhvernveginn virðist þetta mál hafa grafið þannig í Páli, sem líkt og ritstjóri Eyjafrétta (og að hans sögn aðrir Eyjabúar) ákvað að taka þessu starfi Stígamóta sem einhverskonar árás á Vestmannaeyjar. Páll er þeirrar skoðunar að það hafi "skaðað hátíðina" að Stígamót skyldu vilja vekja athygli á nauðgunum á útihátíðum. Rök Páls eru síðan þau að opinberar tölur lögreglu um fjölda nauðgana væru lægri en þær sem Stígamót talaði um. Stígamót hafi með einhverskonar móðursýki blásið upp vandamál sem ekki hafi verið til staðar, magnað það upp og ýkt. 

Þetta mál veitir okkur athyglisverða innsýn í hugarheim þeirra manna sem standa að útihátíðahöldum í Eyjum. Það er almennt viðurkennt að það kemst ekki nema brot af nauðgunum eða kynferðisbrotum upp á yfirborðið - konur og stúlkur tilkynna oft ekki kynferðisárásir og nauðganir. Fyrir því geta verið margar ástæður. Meðal annars að ríkjandi viðhorf í samfélaginu hefur til skamms tíma verið að véfengja slíkar sögur, telja þær spretta af móðursýki eða ímyndunarveiki. Það er líka almennt viðurkenndur sannleikur að þessi viðhorf voru margfalt stækari fyrir örfáum árum og áratugum.

Og því er það er merkilegt að sjá að enn þann dag í dag er þetta viðhorf formanns þjóðhátíðarnefndar.

Það er ekki ýkja langt síðan Björgvin Björgvinsson, yfirmaður kynferðisafbrotadeildar Ríkislögreglustjóra, lýsti því yfir að magar konur sem væri nauðgað gætiu nú kannski barasta kennt sjálfum sér um. DV:

"Það er líka annað í þessu að það er alltaf undir hverjum og einum komið að vera meðvitaður um það að ef þeir drekka mikið, taka lyf eða fíkniefni þá getur ýmislegt gerst. Vandamálið felst meðal annars í því að fólk leitar ekki inn á við og sér ekki að það er að setja sjálft sig í hættu með drykkju og dópneyslu. Oftar en ekki eru þessi mál tengd mikilli áfengisnotkun og ekki á ábyrgð neins nema viðkomandi sem er útsettur fyrir því að lenda í einhverjum vandræðum. Það er erfitt hvað það er algengt að fólk bendir alltaf á einhverja aðra og reynir að koma ábyrgðina yfir á þá. Fólk ætti kannski að líta oftar í eigin barm og bera ábyrgð á sjálfu sér".

Stúlkur sem er nauðgað á útihátíðum eru yfirleitt drukknar - og þær hafa óneitanlega sjálfar komið sér í þær aðstæður þar sem þeim er nauðgað. Og þeim mætir þetta viðhorf frá lögregluyfirvöldum: að þær geti nú sjálfum sér um kennt, að vera kannski að hanga dauðadrukknar með einhverjum mönnum sem þær asnast til að treysta, eða jafnvel að drepast áfengisdauða í tjaldi hjá einhverjum strákum. Og þær skammast sín, og "líta í eigin barm" og ákveða að "bera ábyrgð á sjálfum sér". Og svo mæta þeim menn eins og Páll Scheving sem er þeirrar skoðunar að tal um nauðganir sé einhverskonar kellingamóðursýki. Er þá að furða að nauðganir séu fleiri en þær sem komi á borð lögreglu?

Það er líka merkilegt að árið 2011 er furðu víða og á ólíklegustu stöðum í röðum miðaldra karldurga í íslenskri embættismannastétt hægt að finna makalaus og úrelt viðhorf til kynferðisofbeldis og nauðgana. Og þá hlýtur maður spyrja sig: Fyrst ástandið er svona árið 2011, eftir áralanga umræðu um nauðganir, hvernig var ástandið það þá fyrir áratug síðan? Eða 17 árum? Hverskonar hugsunarháttur afneitunar og nauðgaradekurs mætti Stígamótakonum í Vestmannaeyjum árið 1994 ef framámenn þar í bæ hafa svona viðhorf enn þann dag í dag?

Og hvað rekur Pál Scheving til að vera að rifja það upp fyrir okkur að fyrir 17 árum hafi Vestmannaeyingar og aðstandendur "Þjóðhátíðar" í Vestmannaeyjum ákveðið að fara í einhverskonar stríð við Stígamót fyrir að hafa lýst kynferðisafbrot á hátíðinni með of svörtum hætti, og svo að bíta höfuðið af skömminni með að lýsa því yfir að hann hafi enn þann dag í dag sömu skoðun: Að vandamálið sé ekki að stúlkum sé nauðgað á útihátíðum, heldur að það séu einhverjar konur að gera veður yfir þessum nauðgunum?!

Það er líka forvitnilegt að velta því fyrir sér hvort hafi skaðað orðstír árlegrar fylleríishátíðar Vestmannaeyja meira, Stígamót eða Páll Scheving.

Fært inn 5. maí, 2011 undir heimska og fáfræði, skítlegt innræti, Íslensk stjórnmál.
Ummæli: 1 | Facebook